خواجه شمس الدين محمد شيرازي شاعر و حافظ قرآن، متخلص به حافظ و معروف به لسان الغيب از بزرگترين شاعران غزل سراي ايران و جهان به شمار مي رود.
حافظ را نمي توان از سنخ شاعران تک بعدي و تک ساحتي محسوب و تفکر شاعرانه اش را تنها به يک وجه خالص تفسير و تاويل کرد. شعر حافظ داراي ابعاد گوناگون و متنوع سرشار از راز و رمز و پرسش از حقيقت هستي است. او از بزرگترين شاعران نغزگوي ادبيات فارسي است.
حافظ (همچنانكه از تخلص او برمي آيد) قرآن را از حفظ داشت و به چهارده شكل (قرائت هفتگانه) مي خواند . او مردي بود اديب، عالم به علوم ادبي و شرعي و آگاه از دقايق حكمي و حقايق عرفاني. استعداد خارق العاده او در تلفيق مضامين و آوردن صنايع گوناگون بياني در غزل او را سرآمد شاعران زمان خويش و حتي تمامي شاعران زبان فارسي كرده است.
او بهترين غزليات مولوي، سعدي، كمال، اوحدي، خواجو و سلمان را استقبال كرده است اما ديوان او به قدري از بيتهاي بلند و غزليات عالي و مضمونهاي نو پر است كه اين تقليدها و تأثرها در ميان آنها كم و ناچيز مي نمايد. علاوه بر اين، مرتبه والاي او در تفكر عالي و حكمي و عرفاني و قدرتي كه در بيان آنها به فصيح ترين و خوش آهنگ ترين عبارات داشته، وي را به عنوان يكي از بزرگترين و تاثيرگذارترين شاعران ايران قرار داده و ديوانش را مورد قبول خاص و عام ساخته است.
اين نكته را نبايد فراموش كرد كه عهد حافظ با آخرين مراحل تحول زبان فارسي و فرهنگ اسلامي ايران مصادف بود. از اين روي زبان و انديشه او در مقايسه با استادان پيش از وي به ما نزديك تر است و به اين سبب است كه ما حافظ را بيشتر از شاعران خراسان و عراق درك مي كنيم و سخن او را بيشتر مي پذيريم.
ديوان كليات او مركب است از غزليات، چند قصيده، قطعه، رباعي و دو مثنوي كوتاه با نامهاي " آهوي وحشي " و "ساقي نامه".
از نكات قابل توجه درباره ديوان حافظ، رواج "فال گرفتن" (تفأل) از آن است كه سنتي تازه نيست و از ديرباز درميان آشنايان شعر او متداول بوده است و چون در هر غزلي از ديوان حافظ مي توان- به هر تأويل و توجيه- بيتي را حسب حال فال گيرنده يافت، او را " لسان الغيب " لقب داده اند.
هر آنکه جانب اهل خدا نگه دارد
خداش در همه حال از بلا نگه دارد
حديث دوست نگويم مگر به حضرت دوست
که آشنا سخن آشنا نگه دارد
نظرات شما عزیزان:
تبادل لینک هوشمند 